<** ادامه مطلب... *مفهوم درس پژوهی
گروهی از معلمان موضوع خاصی از برنامه درسی را برمی گزینند. آنرا به عنوان واحدکار طراحی ، اجرا و ارزشیابی
می کنند و از محصول آن در تدریس بهتر استفاده می برند. یکی از اعضای گروه برنامه را اجرا و دیگران در جهت رسیدن
به الگوی مشترک آنرا نقد و اصلاح می کنند. در واقع گروه درس پژوه ، کار می کنند تا تدریس را مورد مشاهده قرارداده و
پس از نقد و بررسی تدریس ، آن را به شیوه ای بهینه اصلاح نموده تا به تدریس موثرتری برسند.
اهداف درس پژوهی:
1- درس پژوهی به گسترش فرهنگ یادگیری در مدارس یاری می رساند و محیطی را فراهم می سازد تا معلمان از
یکدیگر بیاموزند ، دانش حرفه ای خود را ارتقا دهند، در رفتار خود بازاندیشی کنند و در تحول مستمر آموزش
مشارکت کنند.
2- معلمان از طریق درس پژوهی، به عنوان مدلی اثربخش برای پژوهش در مدرسه، یاد می گیرند که چگونه از
یکدیگر بیاموزند،در تجارب آموزشی و تربیتی یکدیگر سهیم شوند. آنها بدین ترتیب می توانند با بازاندیشی در
رفتارهای آموزشی خود، راه های بهتری برای یاددادن و یادگرفتن بیابند و به تولید دانش حرفه ای بپردازند.
3- درس پژوهی، با درگیر ساختن معلمان در فرآیند تبیین مساله، طرح نقشه، عمل، مشاهده، بازاندیشی و
بازنگری، فرهنگ مشارکتی حرفه ای را ارتقا می دهد.
4- این فرآیند یادگیری، به تغییر فرهنگ مدرسه کمک می کند و محیط انعطاف پذیر برای دستیابی به یادگیری
سازمانی را توسعه می بخشد.
5- درس پژوهی به معلمان اجازه می دهد که مسوولیت بیشتری در اداره مدرسه احساس کنند و آن را عاملی برای
فراهم آوردن یادگیری از خود از طریق مشاهده، بازاندیشی در عمل انجام شده و خود ارزیابی می دانند.
6 - معلمان در این فرآیند به همکاری با محققان در حمایت از ترویج تفکر سیستماتیک و تفکر انتقادی تشویق
می شوند و هنگامی که توجه اصلی معلمان به فرآیند یاددهی، یادگیری است، علاقه بیشتری در زمینه توجه به
یادگیری دانش آموزان در کلاس درس پیدا می کنند.
7- در این فرآیند معلمان در محیطی شوق انگیز و مسوولانه به بهسازی فرهنگ مدرسه کمک می کنند ، ظرفیت
خود را برای تبدیل از نقش آموزگار به یادگیرنده و رهبری فرآیند یادگیری تغییر می دهند"، "رهبری آموزشی را
برای تفکر نوآورانه و غنی سازی یادگیری حمایت می کنند و به توسعه مهارت هایشان به عنوان رهبران تحول در
مدرسه ادامه می دهند. تولید دانش حرفه ای، گسترش فرهنگ یادگیری و رهبری اثر بخش از طریق توسعه مشارکت،
همکاری و بازاندیشی گروهی است.
8- درک عمیق تر مدیران آموزشی از درس پژوهی، بکارگیری استراتژی های اثر بخش تر در ارتقای مدیریت آموزشی
را محقق می سازد، یاددهنده را به یاد یادگیرنده تغییر می دهد، مدرسه را از جایی برای آموزش به مکانی برای
یادگیری متحول می کند و آن را به مثابه سازمان یادگیرنده بازسازی می کند.
مراحل درس پ ژوهی:
1- تبیین مسأله وانتخاب موضوع
دانش آموزان دردرک کدام مباحث دروس مشکل دارند ؟ q
مسأله می تواند یافتن روشی برای انتقال یک مفهوم جدید درکلاس درس باشد. q
مسأله می تواند یک سوال جزئی مانند بهبود فهم دانش آموزان ازچگونگی جمع کردن کسرهایی با مخرج های q
نامساوی باشد.
الزامات تبیین مسأله
طرح مبانی نظری موضوع q
بهره گیری از یافته های پژوهشی q
توجه به ویژگی ها و شرایط خاص مسأله q
شواهد ومستندات q
2- برنامه ریزی درس پژوهی
ضرورت واهمیت پرداختن به موضوع ازطریق درس پژوهی q
اهداف q
کاربردهای عملی ونظری q
تهیه وتدوین الگوی طرح درس مبتنی بر روش های فعال تدریس q
تعیین اعضای گروه، وظایف ومسئولیت ها ونقش هریک، امکانات موردنیاز مجری درس، زمان انجام، فیلمبردار، ) q
تعیین دبیرتیم و... تهیه طرح درس توسط گروه)
3- آموزش درس
برای تدریس روز و زمان تعین می گردد. هنگام شروع درس معلمان در قسمت عقب کلاس می نشینند. q
(مدعوین بجز هم گروههاکه با نظر هم گروه ها دعوت شده اند)
یک نفر فیلمبرداری می کند. q
یک نفرتدریس معلم را براساس طرح درس تهیه شده نظارت می کند . q
یک نفر واکنش ها،عملکرد دانش آموزان را زیر نظردارد و ضمن تهیه گزارش میزان علاقه و فعالیت های آنان را q
زیر نظر دارد.
4- ارزشیابی تدریس وبازتاب تأثیرآن دربرنامه ریزی مجدد درس
ابتدا معلم مجری طرح درمورد تدریس خود اظهار نظر می کند ونظر خود را درباره چگونگی اجرای درس ومسائل
عمده آن بیان می کند.سپس معلمان عضو گروه معمولا با دیدگاه انتقادی درباره قسمت هایی ازدرس که به نظر آنها
مشکل داشته صحبت می کنند.باید توجه داشت که تمرکز بردرس است نه معلمی که آن راآموزش داده است درس
محصول گروهی است وهمه اعضا درمورد نتیجه برنامه خود،احساس مسئولیت می کنند.درواقع آنها ازخود انتقاد می
کنند.دبیرتیم تمام نقطه نظرات را یادداشت می کند.
5- تجدید نظر درتدریس:
معلمان گروه درس پژوهی باتوجه به مشاهدات وبازخوردها دردرس تجدید نظر می کنند( تجدید نظر درمواد
آموزشی فعالیت ها،سوال ها،و...) یک سوال اساسی دراین بخش وجود دارد وآن عبارت است از :
چگونه می توان برنامه را بهتر اجرا کرد؟
دراین مرحله باتوجه به مشاهدات ویادداشت های معلمان،واکنش های دانش آموزان ونظرات معلم مجری،طرح درس
تجدیدنظرمی شود.ممکن است روش تدریس، فعالیت ها، سوال ها،مسائل مطرح شده،مواد ورسانه انتخاب شده یا
همه اجزای درس تغییرکند تا دوربعد تدریس نتایج بهتری عاید شود.
6 - آموزش درس تجدید نظر شده:
دراین مرحله درس تجدید نظرشده یک بار دیگر با رفع نواقص و براساس اصلاحات انجام شده تدریس می گردد (
تدریس نهایی) این تدریس ممکن است درهمان کلاس یا کلاس دیگر (فضایی خارج از کلاس) باشد . ممکن است
تدریس توسط همان معلم یا یکی دیگرازاعضای گروه باشد. در این مرحله همانند بند 3 افراد گروه و مدعوین می
توانند در کلاس درس حضور داشته باشند.( ممکن است تعداد معلمان واعضای حاضر بیشتر از تعداد دانش آموزان
باشد)
7- ارزشیابی وبازاندیشی:
چه چیزی ازدرس پژوهی واجرای آن آموخته شد؟ این سوالی است که دراین مرحله درجلسه درس پژوهی مطرح می
شود.یادگیری و فهم دانش آموزان و مسأله ای که به خاطر آن پژوهش انجام شد در این مرحله بررسی می شوند و
تیم از خود می پرسد، تاچه اندازه خوب عمل کردیم . بطور کلی میزان تحقق اهداف بیان می شود. دراین مرحله
ممکن است از افراد دیگری مانند معلمان مجرب،مولفان کتب درسی، اساتید دانشگاه،انجمن های علمی مرتبط با
موضوع درس پژوهی دعوت به عمل آید. همه اعضای شورای معلمان به همراه یک فرد متخصص خارج ازمدرسه
تدریس را نقد وبررسی وتغییراتی پیشنهاد می کنند.
8- سهیم شدن در نتایج ودستاوردها
- نوشتن گزارش پایانی: (تشریح فرایند درس پژوهی و یافته ها همراه با مستندات،گزارش ها،فیلم ها وعکس
ها صورت جلسات،نقطه نظرات معلمان ودانش آموزان واولیا)
- بازدیدهای افراد متخصص ومسئولین.
- بازدیدهای معلمان ازمدارس یکدیگر.
- تبادل تجربیات.
- برگزاری جشنواره وهمایش ارائه نتایج درس پژوهی.*>